Een gemeente in solidariteit met de rest van de wereld

• We zullen een plan opstellen en evalueren om ervoor te zorgen dat de engagementen in het kader van de "gastvrije gemeenten" worden nageleefd. 
• Duidelijke, volledige en toegankelijke informatie verstrekken aan nieuwkomers en mensen zonder papieren, via een speciale cel van de dienst bevolking. 
• Snel referentie-adressen ter beschikking stellen, indien nodig via het OCMW, om de administratieve procedures en de toegang tot rechten en openbare en sociale diensten te vergemakkelijken.
• Voor mensen van wie het vluchtelingenstatuut erkend is, moet het OCMW snel de installatiepremie en de huurwaarborgsteun toekennen.
• Vluchtelingen en nieuwkomers die hulp vragen aan het OCMW met het oog op hun integratie echt begeleiden. Een einde maken aan de sancties, die al te vaak overhaast en zonder onderscheid worden toegepast. Sancties zorgen niet voor integratie, maar voor uitsluiting en kwetsbaarheid
• Een onafhankelijke ombudsman aanstellen om de communicatie, procedures en relaties met de autoriteiten te vergemakkelijken of te deblokkeren.
• Ontmoetingen aanmoedigen met reeds gevestigde inwoners. Interculturele uitwisselingsprojecten opzetten, maar ook zorgen voor burgerparticipatie in het proces van onthaal en integratie van migranten.
• De grondwettelijke onschendbaarheid van de woning doen respecteren als er geen rechterlijk bevel is. Zich uitspreken tegen "huisbezoeken", die ongrondwettelijk zijn en de neiging hebben om solidaire burgers te criminaliseren. Helaas is deze strijd nog niet definitief gewonnen.

• Het recht op gezondheid voor iedereen garanderen: Mensen zonder papieren rechtstreeks informeren over hun recht op dringende medische hulp en hen daar systematisch toegang toe geven. 
• Het recht op onderwijs garanderen: de gemeente moet jonge mensen zonder papieren een plaats op een gemeenteschool aanbieden, ook nadat ze 18 jaar zijn geworden. De gemeente moet brugklassen opzetten voor nieuwkomerskinderen. Zij moet zorgen voor voldoende taalcursussen en aangepaste begeleiding voor deze doelgroep. De vele burgerbewegingen die rond scholen zijn ontstaan om zich te verzetten tegen de deportatie van kinderen zonder papieren moeten ook worden ondersteund.
• Het recht op huisvesting garanderen. De gemeente bemiddelt tussen gezinnen die leegstaande gebouwen bezetten en de eigenaars. 
• Een cel burger-engagement oprichten om iedereen die wil meewerken aan de opvang en ondersteuning van migranten aan te moedigen en hen te informeren over bestaande initiatieven (bijvoorbeeld door voogd te worden van een niet-begeleide minderjarige).

• Instellen van "veilige loketten" waar mensen zonder papieren zo nodig veilig en anoniem klacht kunnen indienen.
• Wanneer een persoon zonder papieren wordt opgeroepen naar de gemeente, moet de reden van de oproep worden vermeld om "deportatievallen" te voorkomen.
• Niet deelnemen aan razzia's op werknemers zonder papieren.
• Het recht op een privé- en gezinsleven respecteren. De verblijfsstatus of afkomst van een persoon mag niet langer het enige criterium zijn dat aanleiding geeft tot een onderzoek naar een huwelijks- of samenlevingsaanvraag. Erkennen van het vaderschap van kinderen die geboren zijn uit een ouder zonder papieren in plaats van een jacht op "babypapieren".
• De opvangcrisis die de federale regering al jaren organiseert is illegaal en onaanvaardbaar. De Conventie van Genève moet worden gerespecteerd. De gemeente moet druk uitoefenen op de regering om dit ernstige probleem op te lossen.
• De gemeente moet de vakbondsstrijd van het huispersoneel steunen. Ze strijden voor bescherming van de gewestelijke overheid tegen misbruiken (zodat ze in alle veiligheid en waardigheid klacht kunnen indienen tegen werkgevers die hen misbruiken), voor legale toegang tot werk (om een einde te maken aan de sociale dumping die de hele maatschappij schaadt en om bij te dragen aan de sociale zekerheid) en toegang tot beroepsopleidingen in knelpuntberoepen om hun competenties te erkennen.

Migratie is vaak het gevolg van een tragedie in verband met dood, onveiligheid, vervolging of armoede. Migratie is vaak gedwongen. Het eerste recht van migranten was ongetwijfeld om thuis te kunnen blijven en om niet ontworteld te raken en niet geconfronteerd te worden met een migratieroute die de gevaarlijkste ter wereld is geworden.

Er zijn oorzaken voor deze gedwongen migratie. Deze oorzaken zijn inherent aan een kapitalistisch systeem dat uitbuit zonder grenzen, dat vervuilt en oorlogen uitlokt om grondstoffen te bemachtigen en nieuwe markten te veroveren. 

De eerste prioriteit is dus om een einde te maken aan dit onrechtvaardige systeem. De gemeente moet het publiek bewust maken van de achterliggende oorzaken van migratie. Ze moet burgers aanmoedigen om zich in te zetten. Ze moet bruggen bouwen naar de derde wereld en deelnemen aan internationale solidariteit. Ze mag partnerschappen met bedrijven zoals G4S, die profiteren van de oorlog in Irak en de militaire bezetting van Palestina, niet langer banaliseren. 

Maar de gemeente kan ook gastvrij zijn op haar grondgebied. Na vele maanden in een centrum te hebben gewacht, kunnen asielzoekers het beschermingsstatuut krijgen van de Belgische staat (dit is een toepassing van de Conventie van Genève, waardoor mensen die oorlog of vervolging ontvluchten, kunnen worden opgevangen in een land dat de conventie heeft ondertekend). In dit gunstige geval (dat ongeveer de helft van de aanvragers betreft) kunnen erkende vluchtelingen zich vervolgens in een gemeente vestigen en genieten van een leefloon van het OCMW. Vluchtelingen beheersen de taal vaak nog niet, door een gebrek aan opleiding tijdens hun wachtperiode in het centrum. Ze beheersen ook de administratieve instrumenten niet. En toch moeten ze snel onderdak, een opleiding of een baan vinden om hun nieuwe leven te beginnen. De OCMW's en de gemeenten spelen dus een cruciale rol bij de integratie en opvang van vluchtelingen.

De administratie is ingewikkeld en vaak een echte hindernisbaan. Veel OCMW's hebben niet meer de menselijke middelen om mensen voldoende te helpen. En sommige OCMW's zijn terughoudend om bijkomende begunstigden te aanvaarden. Ze gebruiken strategieën die grenzen aan het illegale om zich ongastvrij te tonen in de hoop dat de vluchtelingen bij de naburige gemeente zullen aankloppen... 

Vooral in deze situatie heeft het verenigingsleven zich georganiseerd en een grote campagne gelanceerd onder de naam "gastvrije gemeenten". In tientallen gemeenten hebben groepen burgers zich gemobiliseerd om hun gemeenteraad een motie te laten goedkeuren met een reeks zeer concrete maatregelen die moeten worden uitgevoerd om migranten op te vangen en te integreren. De PVDA steunt dit initiatief van het middenveld volledig: omdat het een stap in de goede richting is om de overheid meer verantwoordelijk te maken voor een echte collectieve uitdaging; omdat het de uitoefening van fundamentele mensenrechten en gelijkheid tussen alle burgers wil garanderen.

Er zijn naar schatting 100.000 mensen in Brussel met een onregelmatige verblijfsvergunning, die gewoonlijk "sans-papiers" (mensen zonder papieren) worden genoemd. Dat stemt overeen met een 20ste gemeente in het Gewest! Deze mensen wonen, werken en voeden hun kinderen hier op, in veel gevallen al meer dan 15 jaar. Ze dragen zowel bij aan de economie als aan het sociale leven in de wijken, sportclubs en verenigingen. Ze vallen ten prooi aan uitbuiting op de werkvloer, huisjesmelkerij en repressie door de politie. Ze hebben geen toegang tot ziekte- of werkloosheidsverzekeringen.

Toch hebben ze grondrechten. Deze mensenrechten zijn vastgelegd in internationale teksten en in de grondwet. Ze zijn normaal gesproken niet afhankelijk van iemands verblijfsstatus. Ze zijn gewoon eigen aan hun mens-zijn. Ze omvatten het recht om een menswaardig leven te leiden, het recht op gezondheid, op waardige huisvesting, op onderwijs voor kinderen en op justitie. Maar in de praktijk wordt de uitoefening van deze rechten bedreigd en zijn ze vaak onbestaande. 

Zo is de kaart die toegang geeft tot dringende medische hulp, die normaal door het OCMW wordt verstrekt, soms moeilijk te verkrijgen. In werkelijkheid maakt slechts 10 tot 20% van de mensen zonder papieren gebruik van deze dienst, maar dat heeft bepaalde ministers er niet van weerhouden om dit systeem en de artsen die mensen zonder papieren helpen, aan te vallen. Het doel is duidelijk om controverse te creëren in de media, om zondebokken te vinden om de aandacht af te leiden van het antisociale beleid dat de hele bevolking treft, om mensen te verdelen en om de solidariteit aan te vallen.

Tegenwoordig nemen de meeste scholen in Brussel migranten zonder papieren op. Wanneer een gezin dreigt te worden uitgewezen, ontstaat er een solidariteitsbeweging die leerlingen, leerkrachten en ouders samenbrengt om zich te verzetten tegen de uitwijzing van leden van hun gemeenschap. De geschiedenis leert dat mobilisatie in zulke gevallen loont. Scholen nemen ook vluchtelingenkinderen op. Helaas zijn er geen aangepaste voorzieningen voor deze groep, die vaak psychisch verzwakt is door oorlog, vlucht en asiel. Leraren worden vaak aan hun lot overgelaten en moeten worstelen om lessen te geven waarvoor ze niet zijn opgeleid en niet worden betaald. En helaas is het systeem totaal onaangepast voor deze leerlingen. We moeten manieren vinden om deze kwetsbare kinderen structureel te ondersteunen. Prioriteit moet worden gegeven aan het leren van de taal, terwijl de kinderen zich kunnen ontwikkelen en kunnen socialiseren met de rest van hun nieuwe vrienden. 

Werknemers zonder papieren worden vaak door gewetenloze werkgevers uitgebuit. Omdat ze niet dezelfde rechten hebben als andere werknemers, kunnen sommige werkgevers het zich veroorloven om hen minder te betalen en hen te onderwerpen aan zeer zware arbeidsomstandigheden. Ook overheidsinstanties maken gebruik van werknemers zonder papieren, via onderaanneming bij de privésector. Dit is het verhaal van Mohammed, die hielp bij de renovatie van het metrostation Kunst-Wet. Het is ook het verhaal van Mounir, die de openbare woningen van de Anderlechtse Haard onderhield.  En zelfs Farida, die ondanks haar geboorte in Brussel en haar werk in het gerechtsgebouw op 50-jarige leeftijd nog steeds geen papieren had. De voorbeelden zijn legio.

Uitbuiting laat werkgevers toe om sociale dumping te vergroten: het trekt alle lonen en arbeidsvoorwaarden naar beneden. De gevolgen van deze uitbuiting zijn vaak dramatisch. Mounir werd, na jaren in slecht betaalde en onveilige omstandigheden te hebben gewerkt, helemaal niet meer betaald! Het was na 4 maanden proberen te praten met zijn werkgever dat hij een beroep deed op zijn vakbondskameraden (ACV - werknemers zonder papieren) om tussenbeide te komen. Zonder de mobilisatie en de sociale beweging om hem heen had hij nooit een klacht durven indienen. In feite riskeren slachtoffers zonder papieren vaak hun uitwijzing als ze naar de politie stappen... Dit creëert een situatie van totale straffeloosheid voor werkgevers. Sommigen gaan zelfs zo ver dat ze gewonde arbeiders voor dood achterlaten op een bouwplaats. Dit is het geval van Jorge, 49, die stierf in Ukkel, achtergelaten in een gracht door zijn werkgever. Het was ook het geval van Osmar, een Anderlechtenaar uit Brazilië, die stierf op een bouwplaats door een gebrek aan bescherming, een vrouw en twee kinderen achterlatend...

Werknemers met of zonder papieren moeten dezelfde rechten hebben. Dit is een kwestie van sociale rechtvaardigheid. Maar het is ook een maatregel om dumping te beperken en in het voordeel van alle werknemers. Slachtoffers van uitbuiting moeten zonder angst voor uitzetting een klacht kunnen indienen om een einde te maken aan de straffeloosheid van uitbuiters. Er moet een veilig contactpunt zijn voor slachtoffers en hun status als slachtoffer moet voorrang hebben op de geldigheid van hun verblijfsvergunning. De gemeente moet ook de bedrijven die op haar grondgebied actief zijn informeren over de rechten van werknemers zonder papieren en over de sancties die hen te wachten staan in geval van uitbuiting.

Steeds meer gemeenten treden repressief op tegen mensen zonder papieren. Toch is het niet hun rol om het toch al repressieve immigratiebeleid van de federale overheid nog verder aan te scherpen. Hun rol zou moeten zijn om de gelijkheid en de rechten van hun inwoners te garanderen. Sommige gemeenten gaan zelfs zo ver dat ze mensen zonder papieren zonder reden uitnodigen: wanneer ze op hun afspraak aankomen, staat de politie hen op te wachten om ze naar een gesloten centrum te brengen en te deporteren. Dergelijke praktijken zijn onaanvaardbaar. Niemand zou mogen worden uitgezet, opnieuw ontworteld naar een land dat ze zijn ontvlucht, alleen omdat ze geen geldige verblijfsvergunning hebben.

Meer en meer gemeenten onderzoeken systematisch gemengde koppels. Het wordt erg moeilijk om het recht op privacy en gezinsleven te laten gelden. Hetzelfde geldt voor de erkenning van het vaderschap van een migrant zonder papieren van een hier geboren kind: sommige gemeenten verzetten zich hiertegen en voeren eindeloze onderzoeken uit.