Een democratische en participatieve gemeente

Duizenden inwoners van Molenbeek zetten zich vrijwillig in voor onze gemeente, wijken, sportclubs, verenigingen, voedselbanken, scholen en rusthuizen. Dankzij hun inzet kunnen duizenden Molenbekenaars sporten, dansen en deelnemen aan culturele activiteiten. Dankzij hen krijgen honderden kinderen extra ondersteuning in onze huiswerkklassen. Dankzij hen zijn ouderen minder eenzaam, ontvangen duizenden mensen voedselpakketten en kunnen daklozen zich wassen. Laten we van Molenbeek de hoofdstad van solidariteit en engagement maken.Tienduizenden inwoners van Molenbeek hebben een mening over de projecten die in onze gemeente ontwikkeld zouden moeten worden. Burgers uiten zich dan ook veelvuldig, op verschillende plaatsen en in diverse vormen. Zich beperken tot het deponeren van een stembiljet om de zes jaar, en de rest van de tijd nooit betrokken zijn bij belangrijke beslissingen voor de toekomst van de gemeente? Democratie is veel rijker dan dat.We willen een gemeente die gebouwd wordt voor, door en met de mensen. Een gemeente die inspeelt op de behoeften van de inwoners en hen betrekt bij belangrijke beslissingen. De toekomst van onze gemeente is niet alleen een zaak van enkele schepenen en gemeenteraadsleden, noch van hun bevriende vastgoedmakelaars, maar van ons allemaal.De participatie van inwoners en een echte democratie moeten structureel verankerd zijn. Dit kan onder andere door middel van adviesraden, volksraadplegingen en toegang tot informatie. Daarnaast is het belangrijk om controle uit te oefenen op openbare diensten en instellingen.Er moet een einde komen aan de politiek waarbij projecten aan de inwoners worden opgelegd zonder echte inspraak, zoals het geval was met Good Move. We hebben gezien dat inwoners zich sterk hebben gemobiliseerd om echte burgerparticipatie te eisen. Echte inspraak betekent geen informatiesessies waarbij de overheid de burgers informeren over projecten die al van tevoren zijn beslist. 'Zoom'-workshops via een computer of bewoners slechts drie dagen van tevoren via sociale media op de hoogte stellen van een vergadering die hun wijk betreft laat ook niet toe om mensen inspraak te geven.We willen alle inwoners betrekken bij de belangrijke projecten die hen aangaan. Dit houdt in: echte burgervergaderingen en uitnodigingen via huis-aan-huisbezoeken om er zeker van te zijn dat iedereen de informatie goed heeft ontvangen. We streven ernaar echte ruimtes te creëren voor uitwisseling, het verzamelen van meningen, en het definiëren van een project op basis van de verzamelde meningen.Openbare diensten functioneren met het geld van de belastingbetalers. Wij gaan ervan uit dat deze diensten er zijn om het leven van de bevolking te verbeteren, niet om zichzelf te verrijken. De PVDA pleit daarom voor een verbod op de cumulatie van publieke en private mandaten. Een van de voorwaarden om dit te kunnen bekomen is totale transparantie: burgers moeten alle publieke en private mandaten van de mandatarissen en hun vergoedingen kunnen kennen. Er is geen reden waarom dit geheim zou moeten blijven. Bovendien moeten de buitensporige en ongerechtvaardigde salarissen van bepaalde mandatarissen worden afgeschaft. Wij willen definitief de draaideur tussen privé- en publieke mandaten blokkeren door een verplichte bedenktijd op te leggen. We maken de gemeentelijke administraties transparant en duidelijk, en plaatsen ze onder burgercontrole. De opdrachten van openbare diensten die momenteel door talrijke gemeentelijke vzw's worden uitgevoerd, moeten binnen de administratie worden uitgevoerd. Reguliere of terugkerende taken moeten door de gemeentelijke diensten zelf worden uitgevoerd. Indien een opdracht toch moet worden uitbesteed aan een externe onderneming, moet bij de openbare aanbesteding rekening worden gehouden met ethische, duurzame en sociale normen. Met andere woorden, we willen de winstpolitiek vervangen door een politiek die gebaseerd is op maatschappelijke inzet en het algemeen belang in de gemeente.

Wat wij willen

Eén. Ondersteuning van vrijwilligers en toegewijde inwoners van Molenbeek

  • We zullen in elke wijk een centrum voor gemeenschapsontwikkeling creëren dat verenigingen, betrokken burgers en burgerinitiatieven ondersteunt.

  • We zullen de opleiding van vrijwilligers van verenigingen ondersteunen.

  • We zullen een partnerschap organiseren tussen scholen en huiswerkscholen om hun inspanningen op het gebied van huiswerkbegeleiding te coördineren, en tussen scholen en sociaal-culturele en sportverenigingen om elk kind een gratis, regelmatige activiteit aan te bieden.

  • We zullen per wijk een coördinatie van sociale cohesie opzetten tussen verenigingen en MOVE om verschillende initiatieven op het gebied van sociale cohesie te coördineren.

  • De sociale coördinatie zal samenwerken met medische huizen en sociale verenigingen om de opleiding van vrijwilligers te coördineren op het gebied van gezondheidspreventie en het tegengaan van eenzaamheid.

  • De gemeente zal burgers, die zich willen inzetten voor een schoner Molenbeek, ondersteunen en trainen als 'Ambassadeurs van Netheid'.

Twee. Echte participatie van burgers in het lokale en dagelijkse beleid

  • We zullen minstens twee keer per jaar wijkvergaderingen organiseren voor elk lokaal project dat het leven van de bewoners van een wijk beïnvloedt, zoals vastgoedontwikkelingen en lokale mobiliteitsplannen. De schepenen en burgemeester zullen minstens twee dagen per maand vrijmaken om te luisteren naar en te dialogeren met de deelnemers van deze wijkvergaderingen.

  • Het meerderheidsakkoord zal voorgesteld worden tijdens deze wijkvergaderingen alsook een tussentijdse balans na 3 jaar beleid. 

  • We organiseren volksraadplegingen over gemeentelijke kwesties als daarom wordt gevraagd door 5% van de bevolking en/of over belangrijke onderwerpen voor de hele gemeente zoals mobiliteitsplannen en vastgoed. De initiatiefnemers bepalen de formulering van de vragen (rekening houdend met mensenrechten en de wet).  Er is geen drempel voor deelname. De gemeente zal zich ertoe verbinden het resultaat van de raadpleging te respecteren.

  • We willen het recht van burgers om de gemeenteraad te interpelleren uitbreiden,  hen toe te laten punten aan de agenda toe te voegen en voorstellen ter stemming voor te leggen. Dit recht van burgerinterpellatie wordt bovendien uitgebreid naar andere organen van lokale democratie (OCMW, politieraad, etc.).

  • We zullen meer adviesraden instellen die door de gemeenteraad worden belast met het geven van advies over specifieke vraagstukken. Het uitgebrachte advies moet daadwerkelijk worden meegenomen in de besluitvorming van de gemeenteraad/het college.

  • We stimuleren en bevorderen grotere directe participatie binnen bepaalde gemeentelijke diensten via gebruikerscomités of belangengroepen, met name voor OCMW's, gemeentelijke huurders, bewoners van rusthuizen, oudercomités, etc.

  • We zullen digitale hulpmiddelen ontwikkelen om de participatie van de bevolking te verbeteren en hen in staat te stellen vaker hun mening te uiten."

Drie. Een Bureau voor transparantie tegen favoritisme en belangenconflicten

  • We zullen een gemeentelijk bureau voor transparantie en politieke ethiek oprichten. Dit Bureau zal verantwoordelijk zijn voor het waarborgen van goed financieel beheer van de publieke middelen van de gemeente, het bestrijden van favoritisme en corruptie, en het voorkomen van belangenconflicten.

  • Een speciale afdeling van dit Bureau wordt belast met het controleren van externe bedrijven die contracten hebben met de gemeente. Bedrijven die sociale dumping praktijken toepassen en bedrijven met filialen in belastingparadijzen worden geweigerd. Ook bedrijven die betrokken zijn bij schendingen van het internationaal recht (zoals de bezetting van Palestina) worden uitgesloten van overheidsopdrachten.

  • We willen dat elke ambtenaar en burger misbruik of corruptie kan melden via een 'ethische brievenbus'. Klokkenluiders, met name die van de gemeentelijke administratie, zullen voortaan beschermd worden.

  • Het recht van elke burger om toegang te hebben tot administratieve documenten met betrekking tot beslissingen en dossiers van de gemeente wordt zonder voorbehoud afdwingbaar.

  • We streven ernaar open source online platforms op te zetten die alle informatie van de gemeente verzamelen, met eigendom in handen van de gemeenschap.

  • schriftelijke en mondelinge vragen van gemeenteraadsleden over de praktijken van gemeentelijke diensten moeten beantwoord worden door de gemeentediensten. . Bij niet-naleving volgen er sancties. 

  • Ter aanvulling op het Bureau voor transparantie willen we de professionele interne controle van gemeentelijke diensten structureel verankeren via procedures door beëdigde ambtenaren. 

  • Om dit lokale werk te ondersteunen, willen we de Brusselse ethische commissie hervormen tot een echt Bureau voor transparantie en burgercontrole. Dit Bureau zal een volledig onafhankelijk orgaan zijn, zonder politieke vertegenwoordigers, samengesteld uit voormalige magistraten, vertegenwoordigers van gemeentelijke administraties, leden van maatschappelijke organisaties en verkozen burgers afgevaardigd uit hun wijken.

Vier. Transparantie en plafonnering van vergoedingen

  • Alle leden van het college en de beheerscomités (van vzw's of paracommunale instellingen) moeten hun publieke en private mandaten, hun vermogen en al hun vergoedingen openbaar maken.
  • We streven ernaar de vergoeding van de burgemeester en schepenen te plafonneren tot het niveau van de vergoeding van de gemeentesecretaris. Dit plafond houdt ook rekening met inkomsten uit private mandaten.
  • We willen een verbod op de cumul van publieke en private mandaten, zoals de functie van bestuurder van een beursgenoteerd bedrijf of een bank.

Vijf. Gemeentelijke vzw's omvormen tot echte openbare diensten 2.0

  • We stellen voor om alle paracommunale vzw's te screenen om na te gaan welke openbare diensten ze uitvoeren. Op termijn moeten deze diensten opnieuw worden geïntegreerd in de gemeentelijke administratie.
  • De nieuwe gemeentelijke bedrijven zullen transparant en democratisch georganiseerd zijn als burgerbedrijven 2.0. Dit betekent bedrijven van burgers voor burgers, onderworpen aan directe democratische controle. Ze zullen gekozen bestuursraden hebben bestaande uit vertegenwoordigers van gebruikersverenigingen, maatschappelijke organisaties en rechtstreeks verkozen burgers.
  • Zolang paracommunale vzw's blijven bestaan, geven we burgers het recht om (net zoals in de gemeenteraad) de algemene vergaderingen van deze vzw's te interpelleren.

Visie

In tegenstelling tot wat sommigen ons willen doen geloven, zijn de burgers vandaag de dag zeer actief. Duizenden betrokken Molenbekenaren verdienen onze steun en respect. Laten we eerlijk zijn: zonder hen zou onze gemeente minder levendig zijn, minder samenhang vertonen en simpelweg kwetsbaarder zijn. Om de uitdagingen van onze gemeente aan te gaan, hebben we hen nodig. De inwoners kennen de wijken, de lokale realiteit. De bevolking raadpleegt diverse informatiekanalen, discussieert op sociale media en sluit zich aan bij verenigingen en wijkcomités. In de afgelopen 40 jaar is het aantal burgers dat een petitie heeft ondertekend verdrievoudigd. Het is dus onjuist om te stellen dat de inwoners van onze gemeenten niet geïnteresseerd zijn in politiek. De episode Good Move heeft ook laten zien hoe inwoners zich mobiliseren om gehoord te worden, met oprechte verzoeken om hun wijk te verbeteren.

Echter, de PVDA ziet nog te vaak dat de gekozen vertegenwoordigers losstaan van de bevolking en te weinig de zorgen van de burgers delen. Wanneer er adviesraden bestaan, luisteren de verkozenen niet altijd naar hen, hetgeen ontmoedigend is voor de betrokkenen. Gemeentelijke werknemers worden bijna nooit om hun mening gevraagd. Informatiesessies georganiseerd door de autoriteiten, over stedenbouwkundige projecten zoals Good Move, zijn vaak slechts formele bijeenkomsten om een reeds genomen besluit te presenteren waarover burgers geen zeggenschap hebben.

Wanneer burgers hun mening toch kunnen geven wordt deze niet in overweging genomen, of wordt er uitgelegd dat ze de maatregel niet goed hebben begrepen. Voor de PVDA is het cruciaal dat de gemeente actief streeft naar een reële en volwaardige participatie van haar inwoners. Het is belangrijk dat mensen uit alle lagen van de samenleving, zelfs degenen die vaak over het hoofd worden gezien, worden geraadpleegd, geïnformeerd en betrokken bij het gemeentelijk beleid. Hoe meer inwoners betrokken zijn bij het gemeentebeleid, hoe groter de kennis, ervaring en capaciteiten. Participatie, ook in het besluitvormingsproces, draagt bij aan een betere samenleving. Dit is, voor de PVDA, van essentieel belang. 

Eén. Ondersteuning van vrijwilligers en betrokken inwoners van Molenbeek

We willen de betrokkenheid van de inwoners van Molenbeek verder ontwikkelen en ondersteunen door burgers en verenigingen een plek te geven waar ze elkaar kunnen ontmoeten, vergaderen en projecten ontwikkelen. We willen in elke wijk een centrum voor gemeenschapsontwikkeling creëren, met als missie het ondersteunen van burgerinitiatieven en -dynamiek onder andere door de opleiding van vrijwilligers van verenigingen. 

Onze gemeentelijke diensten en MOVE moeten netwerken en burger- en verenigingsinitiatieven erkennen als partners, hun werk als cruciaal beschouwen en dus ten dienste staan van en aangepast zijn aan hen. 

De PVDA wil samenwerkingpoolen organiseren. 

Een eerste samewerkingspool betreft de werking van de scholen. "Er is een dorp nodig om een kind op te voeden." Daarom willen we partnerschappen rond onze scholen creëren. Enerzijds een partnerschap tussen onze scholen en de huiswerkscholen die actief zijn in onze gemeente. Op die manier kan het werk worden verdeeld en gecoördineerd opdat elk kind die het nodig heeft een steuntje in de rug kan krijgen. Anderzijds een partnerschap tussen onze scholen en de sociaal-culturele of sportverenigingen opdat elk kind — tijdens de middagpauze of de naschoolse opvang — een regelmatige activiteit kan hebben. We denken dat dit een win-win situatie is. We ondersteunen de verenigingen financieel om deze activiteiten in onze scholen te kunnen ontwikkelen en om vrijwilligers te kunnen opleiden.

Een tweede samenwerkingspool zal zich richten op sociale cohesie. Tientallen verenigingen en burgerinitiatieven dragen hieraan bij, maar deze worden nauwelijks gecoördineerd. We willen een echte coördinatie van sociale cohesie per wijk creëren. 

Vandaag beperkt de coördinatie van sociale cohesie zich tot het verdelen van de subsidies voor sociale cohesie. De vzw MOVE is momenteel verantwoordelijk voor deze coördinatie, maar de vzw MOVE is rechter en partij. De VZW ontvangt immers een belangrijk deel van de te verdelen subsidies. Dit moet veranderen. Er zal een reële en inhoudelijke coördinatie per wijk komen. Deze coördinatie mag zich niet beperken tot de verenigingen die gesubsidieerd worden in het kader van sociale cohesie. Er zijn immers bewonerscollectieven en zelfs individuen die sterk bijdragen aan de sociale cohesie van een wijk. Om een neutrale ruimte te garanderen, moet de coördinatie rechtstreeks afhankelijk zijn van de schepen van sociale cohesie. 

Een derde samenwerkingspool zal zich richten op gezondheid en geestelijk welzijn. We willen ons laten inspireren door de ervaring van de stad Frome (Engeland), waar medische huizen een netwerk van vrijwillige "connectoren" hebben opgezet. Deze vrijwilligers zijn getraind in de sociale kaart van de gemeente. Ze brengen burgers in contact — op basis van de behoeften die door de medische huizen worden geïdentificeerd — met verenigingen of netwerken die aan deze behoeften kunnen voldoen. Het gaat bijvoorbeeld om het vinden van activiteiten die eenzaamheid verminderen voor een geïsoleerde persoon, of een sportactiviteit voor iemand die dat nodig heeft. De resultaten zijn indrukwekkend, met een meetbaar effect op de gezondheid van hun burgers: een vermindering van 14% van de ziekenhuisopnames. In Duitsland, in de Kinzigtal-vallei, hebben artsen zich georganiseerd om een soortgelijke preventieve werkwijze op te zetten, met als resultaat een toename van de levensverwachting van anderhalf jaar van de inwoners van de regio. We willen een soortgelijk initiatief in Molenbeek creëren. In dit kader vormen en helpen we bij het vormen van 200 vrijwilligers om hen te versterken in hun betrokkenheid.

Een vierde samenwerkingspool zal de ondersteuning en opleiding van honderden burgers zijn die zich willen inzetten voor netheid als "Ambassadeurs van netheid".

Door deze initiatieven te implementeren, worden we een gemeente met duizenden opgeleide vrijwilligers die actief bijdragen aan netheid, sociale cohesie, culturele en sportieve activiteiten organiseren, gezondheidseducatie verzorgen en meer. Dit zal de betrokkenheid en het welzijn van alle inwoners van Molenbeek bevorderen.

Twee. Echte burgerparticipatie in het lokale en dagelijkse beleid

Het zijn de burgers zelf die het beste weten wat hun behoeften zijn en die de oplossingen of middelen om daaraan te voldoen het beste kunnen inschatten. Ze kunnen zelf ook oplossingen aandragen, zowel in de vorm van suggesties en creatieve ideeën als concrete acties. Vandaag de dag wordt er echter weinig tot geen rekening gehouden met de mening van de bewoners. De bewoners moeten vechten om gehoord te worden. Ze moeten vechten om transparantie te krijgen over wat er wordt besloten tijdens vergaderingen tussen de gemeente en investeerders. Daarna moeten ze vechten om ervoor te zorgen dat de gemeente en het gewest  daadwerkelijk rekening houden met hun mening, zoals die tijdens de overlegcommissies wordt gegeven. Zo heeft het gewest een negatief advies van de gemeente over het Dockside-project terzijde geschoven, ondanks druk van de bewoners. Tijdens de "test" van Good Move in de Maritiemwijk heeft de gemeente geen enkel participatieproces georganiseerd om de bewoners echt te raadplegen. En om haar toekomstplan voor 2050 op te stellen, heeft de gemeente slechts 60 inwoners van Molenbeek geraadpleegd. Dat is niet normaal en strookt niet met de visie van de PVDA. 

De betrokkenheid van de bewoners maakt het verschil. Het is deze betrokkenheid die hen in staat stelt hun gemeente eigen te maken, een gemeente op maat van de mensen te bouwen en niet op maat van vastgoedlobby's, multinationals of bureaucratie.

Voor de PVDA is participatie een fundamenteel principe. Alles wat zonder de daadwerkelijke betrokkenheid van de bewoners wordt gedaan, is gedoemd te mislukken. Democratie en participatie mogen zich niet beperken tot het eens in de zes jaar uitbrengen van een stem tijdens de gemeenteraadsverkiezingen. Tussen de verkiezingen door mag democratie niet betekenen dat burgers volledig "gedemobiliseerd", "niet geïnformeerd" en "niet gehoord" zijn bij de beslissingen die de meerderheid in de gemeente neemt.

De PVDA wil de inspraak van de burger dan ook structureel verankeren.

De gemeente moet zich ertoe verbinden om twee keer per jaar in elke van de tien wijken een vergadering te organiseren. Momenteel organiseert de gemeente vooral burgervergaderingen na ernstige incidenten, zoals veiligheidsproblemen, of wanneer er verzet is tegen een project dat zonder communicatie wordt opgelegd, zoals bij GoodMove. Vaak zijn deze vergaderingen niet bedoeld om naar de eisen van de bewoners te luisteren en het project aan te passen, maar om het beleid van de gemeente te "verkopen" en hun standpunt op te leggen. Bewoners komen zeer gefrustreerd uit dit soort vergaderingen.

De meerderheid moet er zich ertoe verbinden om aan het begin van haar mandaat haar meerderheidsakkoord in alle wijken voor te stellen en na 3 jaar een tussentijdse evaluatie te geven.

De nieuwe gemeentewet voorziet in de mogelijkheid om volksraadplegingen te organiseren. Deze raadplegingen worden zeer zelden georganiseerd (in Brussel nog nooit) en slechts over een beperkt aantal onderwerpen. Wij willen dat dit verandert. 

De gemeente moet een volksraadpleging houden over elk belangrijk sociaal of stedenbouwkundig project (creatie van woningen, bouw of stedenbouwkundige wijziging met een belangrijke impact op het leven in een wijk, mobiliteitsplan). Deze volksraadpleging moet worden voorbereid met voorafgaande participatie, informatie - en uitwisselingssessies. 

Indien, in het kader van een burgerinitiatief, 5% van de inwoners een volksraadpleging vraagt moet deze ook worden georganiseerd. 

De gemeente moet vervolgens de mening van de bewoners respecteren, ook al is dit geen verplichting volgens de gemeentewet. 

Op termijn willen we dat de grondwet en de nieuwe gemeentewet worden gewijzigd om de mogelijkheid te bieden om echte referenda te organiseren, dat wil zeggen echt bindende volksraadplegingen. Nee is nee en ja is ja, en daar wordt niet meer over gediscussieerd. Er mag geen deelnamegrens zijn.

Praten over "participatie" veronderstelt ook dat de bevolking wordt geïnformeerd over zijn reële beslissingsbevoegdheid en de mogelijkheid krijgt om invloed uit te oefenen op de besluitvorming. Daarom moet er voldoende tijd en informatie ter beschikking worden gesteld aan de inwoners om hun mening te geven. Er moeten structurele maatregelen worden genomen om ervoor te zorgen dat de mening daadwerkelijk wordt meegenomen in het beslissingsproces. De steun aan een rijk en divers verenigingsleven is daarom belangrijk. 

Dankzij live streaming van de gemeenteraadszittingen op internet, bekomen onder druk van de PVDA, kunnen de bewoners volgen wat er wordt gezegd, hoe de besluiten worden genomen en hoe er wordt gereageerd op voorstellen en vragen van de burgers.

De nieuwe gemeentewet geeft burgers het recht om tijdens de gemeenteraad de burgemeester en schepenen rechtstreeks aan te spreken en vragen te stellen. Het gemeentebestuur is verplicht om te antwoorden. De PVDA wil dit recht uitbreiden en de burgers in staat stellen om punten aan de agenda van de gemeenteraad toe te voegen en voorstellen ter stemming voor te leggen. Het is immers belangrijk dat de gemeenteraad daadwerkelijk discussieert over de kwesties en problemen die de bevolking direct aanbelangt. Het is ook belangrijk dat de gemeenteraadsleden verplicht zijn om een standpunt in te nemen ten opzichte van de voorstellen die door de bewoners worden gedaan.

Wij stellen voor om het recht op burgerinterpellatie uit te breiden tot alle belangrijke gemeentelijke of paracommunale organen: de politieraad, de raad voor lokale actie en de algemene vergaderingen van paracommunale vzw's.

De PVDA eist bovendien meer directe participatie binnen bepaalde diensten van de gemeente. Zoals in Quebec, wil de PVDA de gebruikerscommissies of belangengroepen stimuleren en bevorderen, met name voor de OCMW's, de gemeentelijke huurders, de bewoners van rusthuizen, oudercomités, enz.

Participatie, ook in het besluitvormingsproces, kan niet zonder informatie en interactie plaatsvinden. Interactie vereist openheid en flexibiliteit van het beleid en de administratie. De technische mogelijkheden om iedereen te raadplegen en te betrekken zijn tegenwoordig oneindig veel groter dan voorheen. Met de huidige technologische middelen kan de gemeente eenvoudig en objectief allerlei onderzoeken, enquêtes en stemmen organiseren via online platforms. Met sociale media en de smartphone is het voldoende om op een knop te drukken om je mening te geven. Open source-platforms kunnen alle informatie verzamelen en op die manier is interactie mogelijk. Deze platforms moeten voor iedereen toegankelijk zijn. Ze moeten in handen zijn van de gemeentelijke overheid, niet van een of ander privébedrijf dat vroeg of laat informatie kan achterhouden of deze alleen tegen betaling kan vrijgeven.

Drie. Een Bureau voor Transparantie. Tegen vriendjespolitiek en belangenconflicten

De gemeente wordt gefinancierd met openbare gelden, omdat de gemeente de plek is waar burgers samenleven, wonen, werken, zich verplaatsen en ontspannen. De gemeente moet prioriteit geven aan de behoeften van de burgers en niet aan de belangen van vastgoedbaronnen, financiële holdings en speculanten.

De huidige gemeentelijke meerderheid PS-MR is getroffen door een reeks zaken die neigen naar vriendjespolitiek en soms belangenconflicten… Zo was er de problematiek rond Molenbeek-Sport. Deze paracommunale implodeerde door de geschillen tussen de verschillende sportclubs waaraan uren op het veld waren beloofd of ontnomen. Ook was er de zaak van de rode loper, waarvoor de schepen 27.000 euro moest terugbetalen. Een medewerker van de sociale huisvesting Molenbeek werd ontslagen na een belangenconflict bij openbare aanbestedingen. Iedere keer hadden burgers of soms zelfs gemeentepersoneel deze problemen al lang gemeld. Maar er is geen officiële instantie die is aangesteld om, onder andere op basis van dit soort informatie, het nodige onderzoek te doen. 

Wij willen dan ook een bureau oprichten dat het beheer van de openbare gelden van de gemeente controleert, een bureau dat streng optreedt tegen corruptie en belangenconflicten, een bureau dat klokkenluiders beschermt, een bureau waar ambtenaren en burgers terecht kunnen met hun klachten. 

In Barcelona bestaat zo een bureau, de 'Oficina para la Transparencia y las Buenas Prácticas’. Dit bureau telt 56 leden die ervoor zorgen dat het beheer van openbare gelden strikt volgens de wet verloopt. Een "ethische brievenbus" (buzónético in het Spaans) staat ter beschikking van ambtenaren en burgers die wanbeheer, belangenconflicten of corruptie willen melden. Het bureau controleert ook de door de stad ondertekende contracten. Zodoende kan men onregelmatigheden opsporen en kan men controleren of de bedrijven correct zijn. Er mag  geen sprake zijn van sociale dumpingpraktijken, noch dat de bedrijven gelden versluizen naar belastingparadijzen. 

Wij willen dat dit bureau ook bevoegd is voor het garanderen van transparantie opdat burgers, raadsleden en vakbondsafgevaardigden toegang hebben tot de informatie waarop zij recht hebben. Nu hebben burgers of collectieven soms moeite om documenten te verkrijgen. Zo moest een burgercollectief een klacht indienen bij de Commissie voor Toegang tot Bestuursdocumenten (CADA) om de notulen van de vergaderingen tussen de gemeente en projectontwikkelaars te ontvangen. Tot dan toe had de gemeente geweigerd deze te geven. De wet op de openbaarheid geeft nochtans elke burger het recht om de administratieve documenten met betrekking tot de besluiten en dossiers van de gemeente te raadplegen. Er zijn echter geen sancties voorzien wanneer de gemeente dit inzagerecht niet naleeft. De PVDA steunt de eis van de burgerbeweging Transparencia om de openbaarheid van bestuur verplicht te stellen. Het Bureau voor Transparantie zal ervoor zorgen dat alle inwoners toegang hebben tot de informatie over hun gemeente. 

De nieuwe gemeentewet voorziet ook in controle door politieke vertegenwoordigers. Elk gemeenteraadslid kan mondelinge of schriftelijke vragen indienen of de gemeentelijke diensten bezoeken. Als de gemeente echter niet antwoordt, zijn er opnieuw geen sancties voorzien. Dit recht is dus opnieuw niet afdwingbaar. De PVDA stelt voor om deze rechten bindend te maken en sancties op te leggen bij niet-naleving van deze rechten. Het Bureau moet ervoor zorgen dat de gemeenteraadsleden de informatie ontvangen waarop zij recht hebben.

De controle op de naleving van de wetten en voorschriften op het gebied van arbeidsrecht wordt verzekerd door de vakbondsafvaardigingen en overlegcomités tussen de gemeente en de vakbondsvertegenwoordigers. Voor de PVDA is het daarom noodzakelijk dat de vertegenwoordigers van de werknemers beter in staat worden gesteld om de belangen van het personeel en de kwaliteit van de diensten te verdedigen door hen meer rechten toe te kennen.

Na de verschillende schandalen binnen het gewest (Samusocial, enz.) is er een Brusselse Ethische Commissie opgericht. Deze bestaat uit voormalige magistraten of professoren, maar ook uit ere-leden van het parlement en voormalige openbare ambtsdragers. Voor de PVDA is dit geen goed signaal, omdat opnieuw een orgaan dat belast is met de controle op vergoedingen en andere voordelen van ambtsdragers bestaat uit voormalige ambtsdragers, zonder enige garantie van onafhankelijkheid. De PVDA vindt dat deze organen onafhankelijk moeten zijn van de politiek en moeten bestaan uit magistraten of professoren, leden van het maatschappelijk middenveld, vertegenwoordigers van werknemers van openbare diensten en door hun wijken gekozen burgers.

Daarom stellen wij voor om deze Ethische Commissie om te vormen tot een echt Regionaal Bureau voor Transparantie en Burgercontrole. Dit Bureau moet de volgende taken krijgen, ter ondersteuning van het Gemeentelijk Bureau voor Transparantie:

  • Actief toezicht houden op de politieke instanties en de administratie op het gebied van transparantie, goed bestuur en het vermijden van belangenconflicten;
  • Adviezen uitbrengen aan de Gemeenteraad voor mogelijke verbeteringen;
  • Anonieme klachten verzamelen van burgers, maatschappelijke organisaties en ambtenaren die wanbeheer, misbruik, belangenconflicten, corruptie, enz. melden;
  • Indien nodig een onderzoek uitvoeren en mogelijks strafbare feiten melden bij het parket.

Vier. Transparantie en plafonnering van de vergoedingen

Wij willen verkozenen die het volk vertegenwoordigen en niet de grote economische belangen.

Een nieuw beleid betekent ook een nieuwe ethische code. Als je corruptie en zelfverrijking aan de kaak stelt, moet je consequent zijn, recht in je schoenen staan en zelf onberispelijk zijn. Practice what you preach — doe wat je zegt — geen woorden, maar daden. 

Onze PVDA-verkozenen leven aan het mediane loon. Alle zitpenningen die zij ontvangen als gemeenteraadslid of mandataris van het OCMW worden aan onze partij afgestaan. Dit wordt voorzien in de interne regels van de PVDA.

Voor de andere politieke mandatarissen willen we dat hun inkomsten worden geplafonneerd tot een bepaalde grens en dat deze raadpleegbaar zijn voor de burgers.

Momenteel voorziet de nieuwe gemeentewet een plafond voor het cumuleren van vergoedingen ontvangen in het kader van openbare mandaten. De PVDA wil dat dit plafond wordt ingesteld voor het geheel van de inkomsten — privé en openbaar — van een mandataris. Dit is de enige manier om een einde te maken aan de eindeloze race naar steeds meer mandaten, en dus aan het cumuleren en de belangenconflicten.

De PVDA wil politici ook verplichten om al hun privé- en openbare mandaten openbaar te maken, evenals de vergoedingen die zij daarvoor ontvangen. Ook hun vermogen moet gekend zijn. Als een dergelijke transparantie was toegepast, zou een schandaal als dat van Samusocial onmiddellijk aan het licht zijn gekomen.

Vijf. De gemeentelijke vzw's omvormen tot echte openbare diensten 2.0

Het is niet ongebruikelijk dat openbare taken en taken van algemeen belang door de gemeentelijke autoriteiten worden toevertrouwd of gedelegeerd aan paracommunale vzw's. In een paracommunale vzw heeft de gemeente in principe de meerderheid van de stemmen in de algemene vergadering. Het beheer van openbare taken door grote paracommunale vzw's stelt echter geregeld problemen. In Brussel-Stad hebben we dit gezien met de zaak Samusocial in 2017, maar ook in Molenbeek met de vzw Molenbeek-Sport. 

De PVDA is van mening dat de oprichting van vzw's om openbare taken uit te voeren moet stoppen. Deze praktijk is immers een vorm van privatisering van openbare diensten.

De oprichting van de vzw's laten toe om strikte regels die in de publieke sector gelden te omzeilen. De regels omtrent openbare aanbestedingen dienen niet te worden toegepast,  hogere salarissen kunnen worden gegeven en managers uit de privésector kunnen worden aangenomen. Werknemers kunnen op een contractuele basis in dienst worden genomen en zijn dus niet maar statutair. Daardoor hebben de werknemers minder rechten.  

Bovendien hoeft een vzw, in tegenstelling tot een openbare dienst, niet te voldoen aan dezelfde eisen op het gebied van transparantie en participatie ten opzichte van burgers en gemeenteraadsleden. Het onmiddellijke gevolg is dat het voor de oppositie heel moeilijk is om de beslissingen van de vzw's te controleren.

Een vzw heeft ook het voordeel dat men er de mandaten en de bijhorende zitpenningen kan vermenigvuldigen. In Molenbeek kennen de paracommunale vzw's geen zitpenningen toe. Maar dat geldt niet voor de raadsleden die Molenbeek vertegenwoordigen in de raden van bestuur van intercommunales, waar een bestuurder meer dan 1000 euro per jaar krijgt. Het voorzitterschap van de Haven van Brussel levert zelfs meer dan 10.000 euro per jaar op. Deze vergoedingen maken van de gemeenteraadsleden "trouwe" raadsleden. 

Het is een publiek geheim dat in veel van deze vzw's slechts een deel van de politieke bestuurders de dossiers daadwerkelijk voorbereidt. De rest wordt geïnformeerd en krijgt tien minuten voor de vergadering een steminstructie. De gemeentelijke vzw's plaatsen de politicus in een "beheerderslogica". De vzw heeft een budget en binnen dat budget "moeten er keuzes worden gemaakt". De politici van alle partijen worden gevraagd "hun verantwoordelijkheid te nemen" en bezuinigingen door te voeren indien nodig. De politici worden dus spontaan geconditioneerd om zich te verzetten tegen de eisen van het personeel.

Ten slotte maakt de oprichting van vzw's het mogelijk om de vertegenwoordiging van het personeel te omzeilen: het is algemeen bekend dat de oprichting van kleinere autonome structuren het mogelijk maakt om zonder vakbondsafvaardiging te werken.

Om al deze redenen moeten voor de PVDA de grote gemeentelijke vzw's volwaardige moderne gemeentelijke diensten worden. Dit betreft uiteraard niet de particuliere vzw's die door burgers zijn opgericht om bijvoorbeeld een jeugdcentrum te openen en daarvoor subsidies aanvragen, noch de kleine gemeentelijke vzw's die subsidies ontvangen. De vzw's waar we het over hebben, zijn de structuren die door de gemeente zelf zijn opgericht om taken uit te voeren die normaal door haar eigen administratie of door het OCMW worden uitgevoerd.

Het personeel van een gemeentelijke dienst 2.0 staat in de eerste plaats in dienst van het algemeen belang en de bevolking. De CEO van een bedrijf verwacht daarentegen van zijn werknemers dat zij hem en de aandeelhouders verrijken. Deze twee zeer verschillende doelstellingen betekenen dat de regels voor de publieke sector ook anders zijn dan die voor de privésector. Sommige regels bestaan al op gemeentelijk niveau, zoals openbare aanbestedingen. De PVDA wil hier echter nieuwe regels aan toevoegen.

In de publieke sector bestaan er maximumsalarissen. De hoge ambtenaren, die aan het hoofd staan van enkele duizenden werknemers, verdienen ongeveer evenveel als een burgemeester (ongeveer 135.000 euro per jaar). Maar niet meer. Jaarlijkse salarissen van 300.000 euro voor een directeur van een dienst met 125 personeelsleden, zoals het geval was bij sommige vzw's van de Stad Brussel, zijn dus ondenkbaar. De salarisschalen van ambtenaren vormen een perfect antidotum tegen de CEO-cultuur van managers die denken dat ze zichzelf extreem hoge salarissen kunnen toekennen: niet met het geld van de belastingbetaler!

Elke zes jaar kunnen de gemeentelijke ambtenaren een nieuwe "baas" krijgen. Ondanks en misschien juist vanwege deze wisselende politieke meerderheden wordt van de ambtenaren verwacht dat zij allereerst en vooral het algemeen belang en de naleving van wetten en regels garanderen. Ze moeten voldoende beschermd zijn om te kunnen weerstaan aan de druk van de huidige politieke macht om "de regels op een creatieve manier toe te passen" of "de regels flexibel te interpreteren tijdens controles". Daarom hebben ambtenaren een speciaal statuut. Zo kan een ambtenaar nooit worden gedwongen om een illegale handeling uit te voeren. En de ontslagprocedure van een ambtenaar is ook onderworpen aan strikte regels om te voorkomen dat ontslag op politieke gronden plaatsvindt. Om "vriendjespolitiek" of discriminatie te voorkomen, moeten de aanwervingen door de gemeentelijke dienst strenger worden gereguleerd.

Een gemeentelijke dienst 2.0 is een openbare dienst, toegankelijk voor iedereen. Iedereen moet gelijke toegang hebben tot de openbare diensten. Discriminatie is onaanvaardbaar. Na een voorstel van de PVDA heeft de gemeenteraad trouwens besloten om een loket te openen waar burgers die slachtoffer zijn van discriminatie terecht kunnen. Helaas is deze beslissing nog steeds niet uitgevoerd door de huidige PS-MR meerderheid.